Vruchtbare bodem
De boeren bewerkten in de zestiende eeuw de grond op een voor die tijd vooruitstrevende manier. Bovendien was de kleigrond in jonge polders, die na stormvloeden opnieuw waren bedijkt, zeer vruchtbaar. In eerste instantie ging men voor graan, maar toen de inkomsten daarvan terugliepen specialiseerde Zeeland zich (zeker op Tholen en Schouwen-Duiveland) in de meekrapteelt. In meestoven werd uit de meekrapwortels een rode verfstof gewonnen die voor het kleuren van textiel werd gebruikt. Zeeland was lange tijd de belangrijkste meekrapproducent in West-Europa. Door de grootschalige graan- en meekrapteelt ontstonden grote akkerbouwbedrijven. Hiervoor was een nieuw boerderijtype nodig met losstaande, grote schuren. De zwarte gepotdekselde schuur, vaak met een witte omlijning zodat de boer of knecht er ’s nachts zijn weg kon vinden, werd karakteristiek voor Zeeland.
Door de hele provincie zijn er monumentale boerderijen te zien zoals het zeventiende-eeuwse Huys Vermuyden op Tholen met een stenen schuur, hofstede Veldzicht bij Wolphaartsdijk met de karakteristieke zwarte schuur, Hoeve Van der Meulen bij ’s-Heer Abtskerke met een authentiek erf en de negentiende-eeuwse boerderij Land- en Zeezicht in Kamperland.
-
Molenzicht Walcheren. Vijf meisjes in Walcherse dracht bij de molen van Biggekerke Zeeuws Archief, Fotocollectie Vlissingen, nr. 12529 Eerste molen met wieken
In Zeeland komt het eerste bewijs voor het gebruik van een molen met wieken, een windmolen, uit een archiefstuk van 1221. De molen stond in het (eind zestiende eeuw verdronken) dorp Willemskerke (tussen Hoek en Terneuzen) in Zeeuws-Vlaanderen. Verdere vermeldingen van windmolens uit de periode tot de veertiende eeuw zijn zeldzaam. Uit archieven blijkt dat het aantal daarna flink toenam.Lees meer -
Straô-rieën met harmonie bij de Ring te Haamstede Zeeuws Archief, Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata, Aanwinsten, verzameling J.A. Hubregtse, nr 145-1 Eerste vermelding Straô
Over de oorsprong van de straô doen verschillende verhalen de ronde. Boeren zouden hun dieren met een zeebad hebben willen beschermen tegen kwade geesten. Ook werd wel gedacht dat de straô een overblijfsel was van de eredienst aan een plaatselijke god. De eerste vermelding van de straô dateert uit 1643. Toen klaagde de predikant van Elkerzee, dominee Johannes Stamperius, in een vergadering van de classis Schouwen-Duiveland over de ontheiliging van de zondag voor vastenavond. Op die dag kwamen uit alle plaatsen van het eiland paarden met hun ruiters naar Elkerzee. Maar veel moeite hadden zeventiende-eeuwse predikanten en kerkenraden niet met de straô. Ze beschouwden het gebruik niet als een heidens ritueel. De straô heeft de tand des tijds doorstaan en is nu een populaire traditie, die elk jaar ook veel belangstellenden trekt.Lees meer -
Het ringrijden in de tuin van de Confrerie van Sint Joris achter de Balans te Middelburg, kopergravure 1778 – 1779 Zeeuws Archief, Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata, deel III, nr 986 Eerste verwijzing naar ringrijden
De oudste schriftelijke en betrouwbare verwijzing naar het ringrijden stamt uit de zeventiende eeuw. In 1687 diende de Middelburgse kerkenraad een klacht in bij de classis Walcheren: “dat voorleden Pinkster op verscheidene dorpen op Walcheren van de boersche jeugd en andere, dien het minst betaamt, den ring gestoken is, en bij gevolge van dien vele wulpsch- en ongerijmdheden van danserijen, drinkerijen, enz. gepleegd worden.”Bekijk object -
Getijdenmolen Middelburg Erfgoed Zeeland Getijdenmolen Middelburg
Eigenlijk is het een ‘drietrapsmonument’, de gerestaureerde getijdenmolen achter de Stadsschuur in Middelburg. Het betreft een complex dat niet alleen uit de molen zelf bestaat, maar ook uit een bijbehorende spuisluis en schut- en keersluis. Het is hypermoderne waterstaatkundige technologie uit het jaar 1763. In dat jaar werd de getijdenmolen gebouwd. In 1994 is hij op monumentale wijze gerestaureerd.Lees meer -
De meekrapplant. Illustratie uit J. de Kanter Phil zn, De meekrapteler en bereider; of volledige beschrijving van het planten, telen, reeden, en bereiden der meekrap. Zeeuws Archief, Beeldbank Schouwen-Duiveland, nr BB-1193-001 Hoogtepunt meekrapteelt
Meekrap werd al in de middeleeuwen in Zeeland verbouwd. Vanaf 1660 nam de teelt ervan toe. Boeren schakelden over op meekrap omdat de graanopbrengsten terugliepen. Mogelijk leenden zij voor deze omschakeling geld van rijke inwoners uit Zierikzee. Met name op Schouwen-Duiveland en Tholen werd veel meekrap verbouwd. Ook op de Bevelanden en in het Land van Hulst kwam meekrapteelt voor. Rond 1850 bevond de teelt van meekrap in Zeeland zich op zijn hoogtepunt.Bekijk object
Gerelateerde verhalen
Land en water
Zeeland bestaat voor een belangrijk deel uit polders.
Bedrijvigheid
De agrarische bedrijvigheid trok ook andere bedrijvigheid aan. Van kleermakers en schoenlappers tot snijders van de heften voor ‘paeremessen’. Ambachtelijke bedrijven hadden hun eigen werkplaats in de dorpen en – in het geval van hoefsmeden – een karakteristieke travalje voor de deur. Die zie je nog in zo’n veertig dorpen (bijvoorbeeld Kerkwerve en Noordgouwe) centraal in het dorp staan. Ook had elk dorp zijn eigen molen waar graan werd gemalen. Veel Zeeuwse molens zijn nog in bedrijf. Je kunt ze bezoeken wanneer ze draaien en er vaak ook meel en streekproducten kopen. Een deel van de molens heeft nu een toeristische functie. Zo is rond de Jonge Johannes bij Serooskerke een kinderspeelplaats ontstaan en is de Graanhalm bij Burgh-Haamstede een pannenkoekenmolen.
Arbeid en machines
In een groot deel van Zeeland leidden rijke herenboeren grote boerenbedrijven. Landarbeiders werkten er voor een appel en een ei. Een beperkt deel van hen wist in de loop van de tijd een eigen boerenbedrijfje te verwerven. In de twintigste eeuw werden de landarbeiders en paarden op grote schaal vervangen door tractoren en andere machines. Het accent was inmiddels verschoven naar de teelt van aardappelen, uien en suikerbieten en ook de fruitteelt werd uitgebreid. Tegenwoordig neemt de zilte teelt ook een steeds belangrijkere plaats in de Zeeuwse landbouw in.